Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

Sevgili okurlarım, geçenlerde Hürriyet'in Genel Yayın Yönetmeni Ertuğrul Özkök, benim ısrarla üzerinde durduğum bir gazetecilik ilkesinin ne denli doğru olduğunu belirten bir yazı yazdı.

Yıllardır, genç arkadaşlarıma aşılamaya çalıştığım genel ilke şu:

"Yerli ya da yabancı, ajanslardan önünüze gelen haberleri derhal ve olduğu gibi, otomatik olarak kullanmayın. Mutlaka aklınızın, sağduyunuzun, tarih ve toplum bilginizin, gazetenizin genel yayın ilkelerinin ışığında yeniden okuyun. Ondan sonra, eksiklerini ya da yanlışlarını değerlendirerek kullanın."

Özkök'ün 17 Eylül 2005 tarihli yazısında anlattığı olay şu:

BBC'nin yaptığı bir anketin sonuçları Anadolu Ajansı (AA) ve İhlas Haber Ajansı (İHA) tarafından haberleştirilir ve abonelere (gazete ve televizyonlara) geçilir.

Haber olarak geçilen anket sonuçlarında "Ülkenizde en güvendiğiniz kurum hangisidir" sorusu ve bu sorunun yanıtları yoktur.

Oysa bu sorunun yanıtlarına göre halkın en güvendiği kurum yüzde 41 ile ordu ve polistir.

(Tabii "ordu" ile "polisin" aynı soruda sorulması ayrı bir "saptırma" ögesidir. Bu iki kurum da ayrı ayrı sorulmalıydı. Çünkü ordunun güvenilirliğinin, polisin güvenilirliğinden çok daha yüksek olduğu bundan önceki araştırma sonuçlarıyla biliniyor. Bu iki soru birleştirilince, "ordunun" güvenilirliği otomatik olarak düşüyor, "polisinki" ise artıyor. İşte size tipik bir "anketlerde yönlendirilmiş soru sorma yöntemiyle sonuçları saptırma örneği".)

Onları yüzde 24 ile dini liderler, onu da yüzde 8 ile medya izliyor. Siyasetçilere güven ise yüzde 5.

BBC anketinde, haber bülteninde yer almayan bir soru daha var:

"Ülkenizde en çok hangi kesime daha fazla yetki tanınmasını isterdiniz?"

Bu sorunun yanıtlarına göre de Türkiye'de halkın yüzde 40'ı ordusuna ve polisine daha fazla yetki verilmesini istiyor.

Siyasetçiye daha fazla yetki isteyenler ise sadece yüzde 7.

Araştırmaya verilen yanıtların dünya ortalamasına göre ise çeşitli ülkelerdeki halkların yüzde 35'i aydınlara daha fazla yetki verilmesini istemiş.

Özkök, haberin özgün halinin yer aldığı BBC bültenine bakar, her iki soru ve bu soruların yanıtları bu bültende vardır.

AA yetkilileri, bu soruların ve yanıtlarının kendi haber bültenlerinde yer almamasını "Biz haberi AP (Associated Press) Ajansı'ndan kullandık, onların haberinde Türkiye ile ilgili sorular yoktu, bu yüzden vermedik." diye savunurlar.

Bence Özkök gerçekten kutlanacak bir "Gazete Yöneticiliği" başarısı göstermiş, hem uluslararası hem de ulusal haber ajanslarının bazı haberleri nasıl bir önyargıyla verdiklerini, gerçekleri nasıl çarpıttıklarını net ve açık bir örnekle okurların dikkatine sunmuştur.

Öyle anlaşılıyor ki, Türk Ordusu'na karşı olumsuz bir tavır, hem yabancı (ki yabancılarınki anlaşılabilir) hem de yerli (ki bunu anlamak biraz daha zor) haber ajanslarında ve medya kuruluşlarında, soruların çarpıtılmasıyla başlıyor; buna karşın istenilen yanıtlar alınamayınca, verilen yanıtların görmezden gelinmesiyle devam ediyor.

Ertuğrul Özkök, medya yöneticilerine ve çalışanlarına iyi bir ders vermiş.