Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

Dilin yaşayan bir organizma olduğunu artık herkes biliyor.

Bir toplum ne kadar dinamikse, ne denli hızlı değişiyorsa dili de o denli hızlı evrimleşiyor:

Bir yandan teknolojik değişme ve gelişmeler, öte yandan özellikle gençlerin ve kamuoyu liderlerinin sözcüklere ve deyişlere yükledikleri yeni anlamlar, kimi zaman başdöndürücü bir hıza ulaşıyor.

Bugün, yeni anlamlar kazanan iki deyiş üzerinde durmak istiyorum:

Birincisi "Doğru okumak".

Türkiye'nin dış ilişkileri, daha doğrusu dış güçler, tüm toplumsal ve siyasal yapıyı etkilemeye başlayınca, özellikle yabancıların verdikleri demeçler önem kazandı.

Tabii bunların çoğu "diplomatik" bir dille yapıldığı için, kimi zaman "satır aralarını" okumak gerekiyor; böylece ilk bakışta görülmeyen bazı anlamlar kazanıyor konuşmalar.

İşte eskiden bizlerin "satır aralarını okumak" dediğimiz, bir konuşmanın ya da yazının açıkça görülen iletisi dışındaki anlam ve vurgularının algılanması işi, şimdi "doğru okumak" biçiminde ifade ediliyor.

Artık bir yazı, bir demeç, bir konuşma için, kullanılan sözcüklerin gerisinde gizli olarak ifade edilen anlamı yakalamak için "doğru okuyalım" deyişi kullanılıyor.

Bir anlamda, "yorum yapmak" anlamını da taşıyan bu ifade kimi zaman da doğrudan bir konuşma ya da yazı için değil, ama günümüze ya da geleceğe yönelik bir çözümleme için de kullanılabiliyor.

Örneğin, "İktidarın hedeflerini doğru okuyalım" ifadesi, iktidarın açıkça belirttiği siyasal hedeflerinin ardında gizli olan başka amaçlarının bulunduğunu ve bu amaçların algılanması gerektiğini belirtiyor.

Bu anlamda "doğru okuyalım" ifadesi, tam tamına "doğru yorumlayalım" anlamında kullanılıyor.

İkinci olarak "Ev ödevimizi yapalım" ifadesinin kazandığı yeni anlam üzerinde durmak istiyorum.

Bu deyiş, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile olan ilişkilerinde, Avrupa Birliği'ne üye olmak için koşul olarak getirilen değişmeleri gerçekleştirmesi anlamında kullanılıyor.

Örneğin, "Türkiye ev ödevini yaptı mı?" sorusu, "Türkiye AB'nin isteklerini yerine getirdi mi?" anlamını taşıyor.

Tabii bu soru "Biz ev ödevimizi yaptık mı?" biçiminde de aynı anlamda kullanılabiliyor.

Evet, sadece değişen teknoloji ve toplumsal yapı değil, değişen dış koşullar da dilimize yeni deyişler, yeni deyimler, yeni sözcükler kazandırıyor.

Bunların kimileri dilimizi zenginleştiriyor, kimileri de yozlaştırıyor.

Ne yazık ki "Doğru Türkçe kullanmak" ise artık az kişinin tekelindeki bir sanat halini aldı.