Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

BİLİM NAMUSU VE HAYSİYETİ

Üniversiteler, siyasal baskılara karşı seslerini yükseltmezlerse kendi iplerini kendileri çekmiş olurlar:

Baskı dönemleri geçer, haysiyetsizlik bâkî kalır...

Üstelik de bilimsel çalışmalar zarar görmüş olur.

Bu sütunda, zaman zaman, bilimsel çalışma ortamını savunan haysiyetli fakültelerin, üniversitelerin ve akademisyenlerin bildirilerine yer verdiğimi okurlarım bilir.

Bugün, hocalarımla ve onlardan aldığım eğitimle övündüğüm Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin Akademik Kurulu'nun bildirisine yer vermek istiyorum...

Kime hitaben yazıldığına lütfen dikkat edilsin!

* * *

“Kamuoyuna ve Üniversite Yönetimine:

Yüksek Öğretim Kurumlarında Akademik Kurulların Oluşturulması ve Bilimsel Denetim Yönetmeliği’nin 7. Maddesi akademik çalışmaların verimli yürütülebilmesi için gerekli tedbirlerin alınmasını öngörmüştür.

Öğretim elemanlarının akademik özgürlük ve bilimsel özerklik içinde çalışabilmeleri, araştırma ve eğitim-öğretim faaliyetlerinin verimliliğinin sağlanmasının temel koşuludur.

Bunu göz önünde tutarak toplantı esas ve usullerine uygun biçimde 25 Ocak 2016 tarihinde toplanan A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Akademik Kurulu aşağıdaki açıklamayı yapmayı uygun görmüştür:

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi geçmişten günümüze araştırma ve eğitim faaliyetlerinde akademik özgürlük ve bilimsel özerklik ilkelerini temel alan bir kurumdur.

Bu fakültede görev yapan bilim insanları güçlü siyasi tazyikler ve kendini dayatan kanaatler karşısında düşüncenin mutlak açıklığına, bilimin yalnızca kendi kurallarına göre yargılanabileceğine, hakikat dışında da hiçbir şeye boyun eğmeyeceği gerçeğine bağlıdır.

Bir süredir bazı basın organları tarafından Fakültemizin öğretim üyeleri türlü şekillerde ve sistematik olarak hedef gösterilmekte, ders içerikleri, kürsüde söyledikleri ve sınav soruları çarpıtılarak hedef alınmaktadır.

Akademik Kurul olarak kamuoyuna duyurmak istiyoruz ki, bu şekilde hedef gösterilen öğretim üyelerimizin yanındayız.

Düşünce, kanaat ve ifade özgürlüğü, Fakültemizin savunduğu, öğrettiği temel bir insan hakkıdır.

Fakültemizden birçok öğretim üyesi son günlerde çok tartışılan Barış İçin Akademisyenler bildirisine imza atmıştır. Söz konusu metne imza atmanın akademik özgürlük ve gerek iç hukuk gerekse uluslararası hukuk tarafından korunan ifade özgürlüğü kapsamında olduğu görüşündeyiz.

Öğretim üyelerimizin gerek derslerde ve sınavlarda ele aldıkları konuların ve sordukları soruların, gerekse barış temalı bir bildiriye imza atmalarının idari ve adli makamlar tarafından disiplin soruşturması ve ceza yargılamasına konu edilmesini kabul edilemez buluyoruz.

En zor koşullarda dahi öğrencilerinin ve hocalarının ifade özgürlüğünü sonuna dek savunmuş bir kurum olarak, mesleğimizin haysiyetine ve akademinin değerlerine, görevimiz ve halkımıza olan borcumuz olarak sahip çıkıyoruz.

A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Akademik Kurulu”

* * *

Bu "En zor koşullarda dahi..." sözünü, Fakülte, asker ve polis tarafından basılıp üzerine ateş açılan öğrencilerden biri olduğum için, en iyi bilenlerden biriyim...

Fakültemle övünüyorum.

Bu Fakültenin Basın Yayın Yüksek Okulu'ndan mezun olan Can Dündar'a ve sevgili Erdem Gül'e, bu vesile ile buradan, unutulmadıklarını bir kez daha anımsatıyorum.

Bugün, dünkü yazıda o sözünü ettiğim " Bu 'En zor koşullarda dahi...' ifadesini biraz açıklamak istiyorum:

1960 yılında Demokrat Parti'nin otoriter baskıları toplumu iyice boğmuştu...

Hapishaneler, Metin Toker gibi ünlü gazetecilerle, Osman Bölükbaşı gibi ünlü politikacılarla dolmuştu.

Bu baskılardan en çok etkilenen fakültelerden biri, devlete memur yetiştiren Mülkiye idi...

İdari şubedeki arkadaşlara, kaymakam olduklarında Demokrat Parti'nin ilçe başkanının emrine gireceklerini, vali olanların ise il başkanının şamar oğlanı olacaklarını söyleyerek takılıyorduk.

Ortada artık ne anayasa kalmıştı, ne yasalar...

Menderes'in diktatörlüğü her yerde egemendi...

Askerlere "Orduyu yedek subaylarla yönetirim" diyerek saldırıyor, üniversite hocalarını, "Kara cübbeliler" diyerek aşağılıyor, hırsızlık ve yolsuzluk haberleri hakkında ispat hakkı isteyenlere de "İsmail Hakkı mı, o da kim" diye karşılık veriyordu.

28 Nisan 1960 günü, İstanbul Üniversitesi'nde olaylar olduğunu, demokrasi isteyen öğrencilerin gösterilerine müdahale eden polisin Rektör Sıddık Sami Onar'ı yerlerde sürüklediğini duymuştuk. Bir de öğrencinin öldüğü söyleniyordu.

29 Nisan bir Cuma günüydü.

Fakülte'nin ön bahçesinde toplanmış ve "Yaşasın Demokrasi", "Menderes istifa" diye bağırmaya başlamıştık.

Aramızda hoca yoktu ama, sevdiğimiz hocalardan biri olan Prof. Arif Payaslığoğlu'nu, ikinci katın pencerelerinden birinde bağırırken gördüğü anımsıyorum.

Asker gelmiş, ama bahçeye girmemişti.

Bir süvari birliği ön bahçeye, bina ile yeşil çimenlik arasındaki yola girişi kapatacak biçimde konuşlanmıştı.

Askerler bahçeye girmesin diye atların ayaklarının dibine yatmıştık...

Şimdi düşündükçe hâlâ tüylerim korkudan diken diken olur:

Ben de en ön sırada sırt üstü yatıyordum bir atın nallarına bir karış mesafede...

At bir ürkse, beynimin parçalanması işten bile değildi.

Atın ayaklarının altına yatmadan önce, birliğin başındaki binbaşının yakasına yapışıp, "Biz vatan haini miyiz, niçin bize saldırıyorsunuz" diye bağırdığımı anımsıyorum.

Şimdi düşünüyorum da "ucuz kahramanlık" yapmışım, çünkü asker gelince öğrenciler "yaşasın ordu" diye tezahürat yapmışlardı.

Sonradan bu binbaşının Millî Birlik Komitesi üyelerinden Vehbi Ersü olduğunu öğrenmiştik.

Öğrencilerin antipatik gördüğü polis ise askerlerin arkasındaydı. Başlarında Mülkiye mezunu olan emniyet Müdürü Niyazi Bicioğlu vardı... Hareketsiz bekliyorlardı.

Ertesi günkü gazetelerde CHP milletvekili Ferda Güley'in Siyasala gelip öğrencileri kışkırttığı yazıyordu...

Oysa gözlerimle görmüş kulaklarımla duymuştum:

Ferda Güley bir otomobilin üstüne çıkıp "Çocuklar dağılın, size söz veriyorum Meclis'te isteklerinizi savunacağız" demiş ve öğrencileri yatıştırmaya çalıştığı için de, keskin göstericiler tarafından yuhalanarak Fakülte'den ayrılmak zorunda kalmıştı.

Öğlen 12'ye doğru artık gösteri hızını kaybetmiş, öğrenciler dağılmaya yüz tutmuştu.

Hepimiz gösterinin olaysız biteceğini düşünmeye başlamıştık.

Birdenbire, Fakültenin ön bahçesinde, süvari birliğine dik olarak, binaya karşı mevzilenmiş olan piyade birliğinin başındaki omuzu kalabalık bir general "Ateş" emri verdi ve piyadeler okul binasını yaylım ateşine tuttular.

Sonradan öğrendiğimize göre Menderes Fakülte bahçesinde hâlâ öğrencilerin olduğunu duyunca "Dağıtın" diye emir vermiş, bu emri de sonradan Ankara sıkıyönetim komutanı olan Korgeneral Namık Argüç bizzat uygulamıştı.

Piyade ateşiyle birlikte polis de ateş ederek binaya girdi ve bizim "Sütunlu Salon" dediğimiz girişteki salonda olan öğrencilere saldırmaya başladı.

O kargaşada kimsenin ölmemiş olması bir mucizedir...

Çünkü polislerin kafalar hizasında tuttuğu tabancalarla ateş ettiklerini bizzat gördüm.

Sadece Altan adlı bir son sınıf arkadaşımız, mucizevi bir biçimde, yanağının bir tarafından girip öbür tarafından çıkan bir kurşunla yaralanmıştı.

Biz yurtta kalanlar ne yapacağımızı şaşırmıştık, çünkü yurt Fakültenin içindeydi ve bizim evimiz, kaldığımız yurt, yani Fakültemizdi.

Aşağıya yemekhaneye inip saklandık.

Allahtan olayın hemen arkasından üniversiteler tatil edilip öğrenciler memleketlerine yollandılar ve ben de İstanbul'a ailemin yanına geldim...

Okulların ne zaman açılacağı belli olmadığı için, boş durmayayım diye Derby lastik fabrikasına işçi olarak girdim...

Hafta sonları da Nazım'ın üvey oğlu Memet Fuat ve eşi Şişli Terakki'den edebiyat hocam İzgen Bengü'yü, Piraye'nin yaşadığı konakta ziyaret ediyordum.

Fakülte 12 Mart 1971 Askeri darbesi ile de bir krize daha girdi.

Dekan Prof. Mümtaz Soysal, askerler tarafından dersinden alınıp hapse atıldı ve Prof. Uğur Alacakaptan'la birlikte buz kırmaya ve tuvalet temizlemeye zorlandı.

Fakülte öğretim kadrosu o zaman da siyasal baskılara boyun eğmedi.

Zaten geleneğinde, Fakülte'nin 1957'deki akademik yılı başlangıcında öğrencilere "Nabza göre şerbet vermeyin" diyen ve bu nedenle görevden alınan Dekan Prof. Turan Feyzioğlu'nun (Barolar Birliği Genel Başkanı Metin Feyzioğlu'nu büyüten dedesi) bağımsız tavrı vardı.

1980 askeri darbesinde de en büyük saldırılardan biri Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin değerli hocalarına yapıldı.

Prof. Bahri Savcı gibi karıncaezmez bir Anayasa hocası bile, pek çok değerli meslektaşıyla birlikte, emekliliğine bir kaç ay kala, 1402 sayılı yasa ile sıkıyönetim komutanlığı tarafından görevden alındı.

Evet demem odur ki, baskıcı siyasal iktidarlar gelir geçer, Siyasal Bilgilerin bağımsız ve demokratik Akademik anlayışı ise onurlu bir biçimde devam eder.