Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
ÇOK PARTİLİ REJİMİN İLK DARBESİ
Yakın tarihimiz, politikacılar tarafından sürekli olarak saptırıldığı için, ya yanlış bilinir, ya da hiç bilinmez.
Örneğin, Çok Partili Rejim'in ilk darbesinin bir sivil darbe olduğunu ve Demokrat Parti tarafından, Anayasa'ya aykırı olarak kurulan "Tahkikat Encümeni" yoluyla yapıldığını çok kişi bilmez.
17 Nisan 1960'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde, muhalefetin ve basının "yıkıcı, gayri meşru ve kanun dışı" faaliyetlerinin tahkik edilmesi için 15 milletvekilinden oluşan bir Tahkikat Encümeni kurulması kararı alındı!
27 Nisan'da da bu Encümenin görev ve yetkileri hakkında yasa Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.
İktidar milletvekillerinden kurulan bir "Encümen"e, hem sivil, hem askeri mahkemelerin görevleri verildi.
Bu encümen hem savcı hem de yargıç yetkileriyle donatıldı.
Üstelik kararlarının temyiz edilmesi de önlendi.
Bu Encümenin amacının "muhalefetin ve basının yıkıcı, gayri meşru ve kanun dışı faaliyetlerinin tahkik edilmesi" olduğunu da tekrar anımsatalım:
Böylece Çok Partili Rejim'in ilk Anayasal darbesi yapıldı.
* * *
Türkiye'de "darbe" denilince, akla sadece askeri darbelerin geldiğini biliyorum.
Bu nedenle Demokrat Parti'nin bu sivil "Tahkikat Encümeni" darbesinin iyice anlaşılabilmesi için, orijinal yasanın bazı maddelerini aynen aşağıya aldım:
MADDE 1. - Türkiye Büyük Millet Meclisi Tahkikat encümenleri ve naib olarak vazifelendirecekleri tâli encümenler; Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, Askerî Muhakeme Usulü Kanunu, Basın Kanunu ile diğer kanunlarda Cumhuriyet Müddeiumumisine, sorgu hâkimine, sulh hâkimine ve askerî adlî âmirlere tanınmış olan bilcümle hak ve salâhiyetleri haizdir.
MADDE 2. - Türkiye Büyük Millet Meclisi Tahkikat encümenleri :
a) Tahkikatın selâmetle cereyanım temin maksadiyle her türlü neşriyatın yasak edilmesine,
b) Neşir yasağına riayet edilmemesi halinde mevkute veya gayrimevkutenin tabı veya tevziinin men'ine,
c) Mevkute veya gayrimevkutenin toplatılmasına, mevkutenin neşriyatının tatiline veya matbaanın kapatılmasına,
ç) Tahkikat için lüzumlu görülen veya sü'but vasıtalarından olan her türlü evrak, vesika veya eşyanın zaptına.
d) Siyasi mahiyet arz eden toplantı, hareket, gösteri ve emsali faaliyetler hakkında tedbir ve karar almaya,
e) Tahkikatın selâmetle intacı için lüzumlu göreceği bilcümle tedbir ve kararları ittihaz etmeye ve Hükümetin bütün vasıtalarından istifade eylemeye,
Dahi salahiyetlidir.
MADDE 5. - Türkiye Büyük Millet Meclisi Tahkikat encümenlerinin yaptığı tahkikat gizlidir. Bu gizliliğe riayet etmiyenler veya malûmatlarına müracaat suretiyle yahut sair suretlerle muttali oldukları tahkikatla ilgili hususları veya hâdiseleri ifşa edenler altı aydan bir seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
MADDE 9. - Türkiye Büyük Millet Meclisi Tahkikat encümenlerince ittihaz olunan karar veya tedbirler katî olup aleyhine itiraz olunamaz.
* * *
Sevgili okurlarım, yukardaki maddelerden de anlaşılacağı gibi, Demokrat Parti, her türlü temel hak ve özgürlüğü rafa kaldırarak, tüm yargı yetkileriyle donatılmış 15 kişilik bir milletvekili grubu vasıtasıyla tam bir sivil darbe yapmıştı.
Bu sivil anayasal darbenin altında Demokrat Parti'nin yüzde 50'nin altına düştüğü 1957 seçimleri yatıyordu:
Seçmen nezdinde desteğini yitiren Demokrat Parti, yeni seçimlere gitmeden önce, basını susturmak ve muhalefeti bastırmak amacıyla bu yola başvurmuştu.
Türkiye'de Çok Partili Rejim'in gerçek bir Demokrasiye evrilmesi ne yazık ki bu rejim sayesinde iktidar olan Demokrat Parti tarafından engellenmiştir.
