Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
3 MART DEVRİMİ GERİ ÇEVRİLEMEZ!
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 3 Mart 1924'te üç önemli Devrim Yasası'nı kabul etti.
1) Hilafetin ilgası (kaldırılması)
2) Şeriye ve Evkaf Vekâleti ile Harbiye Vekâleti'nin kaldırılması
3) Tevhidi Tedrisat (Öğretim Birliği)
Bu adımın Cumhuriyet'in ilanından sadece dört ay sonra atıldığını anımsarsak, onun önemini ve anlamını daha iyi kavrarız.
Mustafa Kemal Atatürk'ün Cumhuriyet'i kurduktan dört ay sonra nelerle meşgul olduğunu vurgulamak için, bizim Zülâl Kalkandelen ile birlikte yazdığımız DEVRİMİN VE KARŞI DEVRİMİN YÜZ YILI kitabımızdan o yılın Mart ayına ilişkin zamandizini alıntıladım.
* * *
1 Mart: Gazi Mustafa Kemal Paşa, TBMM'nin ikinci dönem 1. toplantı yılını açarken yaptığı konuşmada, öğretimin birleştirilmesi ve ordunun siyasetten ayrılmasının gereğine işaret etti.
2 Mart: Halk Fırkası grup toplantısında, Şer'iye ve Evkaf Vekaletleri'nin kaldırılmasına ve öğretimin birleştirilmesine karar verildi.
3 Mart: Hilafet kaldırıldı. Şeriye ve Evkaf Vekaleti kaldırıldı. (Laik devlete doğru ilk adım.) Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edildi. Böylece bütün okullar MEB'e bağlandı. Bu kanunda, İstanbul Darülfünunu'na bağlı bir İlahiyat Fakültesi açılacağı da belirtildi. Dinsel öğretim yasaklandı. Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaleti kaldırıldı. (Genelkurmay Başkanlığı, hükümet ve siyaset dışına çıktı.)
Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu. Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu.
Türk-Alman Dostluk Anlaşması Ankara'da imzalandı.
4 Mart: İstanbul Müftülüğü yayınladığı bir bildiriyle, bundan böyle cuma namazlarında okunan hutbede, halifenin adı yerine Millet ve Cumhuriyet'ten söz edilmesi ve milletle Cumhuriyet'in saadet ve tealisi (yükseltilmesi) için dua edilmesi gereği ilgililere bildirildi. Halife Abdülmecit ve yakınları sınır dışı edilerek İsviçre'ye gönderildi.
5 Mart: İktisat Vekaleti yerine Ziraat Vekaleti ve Ticaret Vekaleti kuruldu.
6 Mart: 2. İnönü Hükümeti, 3 Mart 1924'de Hilafetin ve bu nedenle de Şer'iye ve Evkaf Vekaletinin ve ayrıca Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaletinin kanunla kaldırılması üzerine yeni bir kabine oluşturulması için başbakanlıktan çekilen İsmet Paşa tarafından kuruldu. (2. Cumhuriyet hükümeti, 22 Kasım 1924'te sona erdi.)
8 Mart: Dinsel mahkemeler kaldırıldı.
Birinci devre Meclis üyelerine İstiklal Madalyası verilmesi kararlaştırıldı.
11 Mart: Diyarbakır-Ergani demiryolu inşası kabul edildi.
18 Mart: Köy Kanunu kabul edildi.
19 Mart: T.C. Ziraat Bankası Bütçe Kanunu ile çok yönlü bir kredi kuruluşu haline getirildi.
23 Mart: TBMM'de Cumhurbaşkanı'nın Meclis'i feshetme yetkisi reddedildi.
Samsun-Sivas-Ankara demiryollarının inşası kanunu kabul edildi.
26 Mart: Darülfunun Hukuk Fakültesi öğrencileri 3 günlük boykot ilan etti.
27 Mart: Halk Fırkası, İsmet (İnönü) Paşa'ya güvenoyu verdi.
30 Mart: Kurtuluş Savaşı sırasında Şeyhülislam Dürrizade'nin Mustafa Kemal ve arkadaşlarını ölüme mahkûm eden fetvasına karşı 50 müftü ile birlikte Mustafa Kemal ve arkadaşlarını aklayan fetvayı yayınlayan Mehmet Rıfat (Börekçi), Diyanet İşleri Başkanlığı'na atandı.
* * *
Demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti yapısını ve işleyişini hedefleyen Türkiye Cumhuriyeti:
Kan ve gözyaşı ile mucizevî bir biçimde kazanılan bir İstiklâl Savaşı sonrasında,,,
İnsanlığın evrim çizgisine uygun bir biçimde...
Tarihte eşi görülmemiş hızlı bir sıçrama ile kuruldu.
Hiç merak etmeyin:
Üç beş kişinin cebini doldurmak için zaman içinde geri götürülmeye çalışılan bu devlet...
Kişisel bir iktidarın saldırısına direnecek kadar sağlam temellere ve onun değerini bilen yurttaşlara sahiptir.
